Het Mysterie van Hamelen
Geschikt voor bovenbouw Havo/VWO
Op 26 juni 1284 verdwenen 130 kinderen uit de Duitse stad Hamelen. De meeste mensen kennen dit verhaal als het sprookje over de rattenvanger van Hamelen. Is dit verhaal echter alleen maar een sprookje? Leerlingen onderzoeken in deze opdracht verschillende hypothesen die de verdwijning van de kinderen uit Hamelen in 1284 verklaren. Hierbij ervaren zij tevens hoe een verhaal in de loop der tijd kan veranderen van een historie in een sprookje.
De Piltdownmens-hoax
Geschikt voor bovenbouw Havo/VWO
In 1912 wordt in Londen de Piltdown-mens gepresenteerd als de langgezochte ‘ missing link’ in de evolutie van de mens waardoor de wetenschappelijke wereld versteld staat. Bijna veertig jaar later blijkt de Piltdown-mens een vervalsing. Leerlingen ontdekken door deze mysterieopdracht wat wetenschappelijke vooringenomenheid is en welke risico’s dit heeft.
De diefstal van Sint Nicolaas
contextualiseringsopdracht
Geschikt voor bovenbouw HAVO/VWO
In 1087 vond een bijzondere diefstal plaats: handelaren uit de Italiaanse stad Bari roofden het complete skelet van de heilige Nicolaas uit de kerk van de Turkse plaats Myra. Of was het geen diefstal? De mannen uit Bari vonden in ieder geval van niet! Leerlingen verdiepen zich met deze opdracht in een middeleeuwse discussie op een plaats delict en leren dat de middeleeuwse manier van argumenteren en overtuigen sterk verschilt van de onze.
De botten van Wharram Percy
mysterie-opdracht
Geschikt voor onderbouw HAVO/VWO
Het middeleeuwse dorpje Wharram Percy in Engeland is een belangrijke archeologische vindplaats die veel informatie geeft over het middeleeuwse dorpsleven. De ruim 100 botten van tien mannen, vrouwen en kinderen die gevonden werden in een put stelden archeologen voor een raadsel. In deze opdracht onderzoeken leerlingen drie hypothesen rondom de botten van Wharram Percy.
Hoe dood je een middeleeuwse zombie?
mysterie-opdracht
Geschikt voor bovenbouw HAVO/VWO
In verschillende middeleeuwse teksten zijn verhalen opgenomen over doden die tot leven komen en hun omgeving terroriseren. In expertgroepen inventariseren leerlingen uit primaire bronnen de redenen waarom een ondode moest worden uitgeschakeld en op welke manieren dit zou moeten gebeuren. Zo oefenen zij met het lezen van oude teksten en ander taalgebruik.
De vampierjager van de Lage Landen
mysterie-opdracht
Geschikt voor bovenbouw HAVO/VWO
Gerard van Swieten (Leiden, 7 mei 1700 – Schönbrunn (Wenen), 18 juni 1772) was de lijfarts van Maria Theresia van Oostenrijk. De keizerin gaf hem opdracht onderzoek te doen naar geruchten rondom vampirisme in afgelegen delen van Oostenrijk-Hongarije. Zijn bevindingen noteerde hij in het traktaat Vampyrismus (1775). Van Swieten stond met zijn onderzoek model voor de vampierjager Van Helsing uit Bram Stokers Dracula. In deze opdracht leren leerlingen hoe zij uit een primaire bron informatie kunnen halen over zowel volksgeloof als verlicht denken.
Een LHBTI+ examen
Geschikt voor 6 VWO
Het LHBTI+examen is een oefening voor het eindexamen Geschiedenis, maar heeft daarnaast tot doel leerlingen ervan bewust te maken dat queer mensen geen uitzonderingen zijn in onze samenleving. Ze hebben in allerlei tijdvakken op verschillende manieren een bijdrage geleverd aan de maatschappij waarvan zij onderdeel uitmaakten. Ook al was die samenleving met grote regelmaat niet tolerant jegens hen. In het LHBTI+examen komt zowel die bijdrage als de vervolging van queer-personen naar voren.
Download hieronder het vragenboekje (1), bronnenboekje (2) en correctievoorschrift (3).
Voor achtergronden bij dit examen lees Waarom een LHBTI+examen?
Het Alkmaars Examen
Geschikt voor 6 VWO
Een kant-en-klaar oefenexamen voor 6 vwo, waarbij historische bronnen over de stad Alkmaar de basis vormen. Dit materiaal, bestaande uit opgavenboekje, bronnenboekje en correctiemodel, leent zich goed voor de examentraining.
Via de afbeelding download je het vragenboekje. Gebruik voor het bronnenboekje (1), correctiemodel (2) en docentenhandleiding (3) de links hieronder.
Vaardighedenboekje
Het beleg van Alkmaar
Geschikt voor bovenbouw HAVO/VWO
Omgevingsgeschiedenis in een ander jasje! Een boekje met opdrachten rondom primaire (archief)bronnen over het Beleg van Alkmaar 1573. Leerlingen oefenen zich in de benodigde historische vaardigheden uit het examenprogramma en nemen en passant het verhaal van het beleg tot zich.
De zaak Jan Oostendorp
transcriptieopdracht
Geschikt voor bovenbouw HAVO/VWO
In de opdracht over het procesdossier van Jan Oostendorp uit 1773, beschikbaar gesteld door het
Regionaal Archief Alkmaar, komen leerlingen in aanraking met archiefstukken en leren zij omgaan
met primaire bronnen. Het lezen, transcriberen en vooral het begrijpen van oude teksten staat hierbij
voorop. Vervolgens kan de opdracht ook worden gebruikt als een oefening in het (chronologisch)
ordenen van informatie. De leerlingen kunnen aldus als een echte historicus aan het werk en zich
oefenen in verschillende historische vaardigheden.
Het stadsrecht van Alkmaar
Vaardighedenopdracht en verdiepingsopdracht
Geschikt voor bovenbouw HAVO/VWO
Het stadsrecht is een primaire bron die veel meer informatie over het leven in een middeleeuwse stad bevat dan enkel wetteksten. In de vaardighedenopdracht (1) passen leerlingen verschillende historische vaardigheden uit domein A toe. De verdiepingsopdracht (2) draait om het beargumenteren van hypothesen.
Middeleeuwse Klassiekers
Geschikt voor onderbouw HAVO/VWO
De Middeleeuwen worden vaak gezien als een radicale breuk met het klassieke verleden. Pas in de Renaissance zou West-Europa zich de Klassieke Oudheid weer actief gaan herinneren. In deze lees- en kijkopdracht koppelen leerlingen klassieke mythen aan middeleeuwse afbeeldingen, waardoor de continuïteit tussen Klassieke Oudheid en Middeleeuwen duidelijk wordt.
Het leven van Jezus
domino-opdracht
Geschikt voor bovenbouw HAVO/VWO
In deze opdracht doorlopen leerlingen aan de hand van kunstwerken de belangrijkste momenten in het levensverhaal van Jezus. De dominovorm van deze opdracht zorgt ervoor dat alle leerlingen actief deelnemen en alert zijn op het verhaal.
Format voor PO
Stadsvernieuwing
Geschikt voor bovenbouw HAVO/VWO
Deze handleiding is bedoeld als leidraad om een PO te ontwerpen rondom het historisch centrum van de eigen stad. In deze PO gaan leerlingen archiefonderzoek doen naar een straat om tot een (fictief) advies te komen over stadsvernieuwing. Hiervoor raadplegen zij archiefbronnen en gemeentelijke documenten zoals het omgevingsplan en beleidsplannen rondom monumenten.